Mehmet Uçum: Türkçe, egemen ve birleştirici tek dildir

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum, Türkiye’de anadiller ve Türkçe’nin statüsüne ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Uçum, AA Analiz için kaleme aldığı yazısında, Türkçe’nin “Türkiye halkının birliğinin dili” olduğunu belirterek, resmi dilin ve eğitimde zorunlu tek dilin Türkçe olduğunu vurguladı. “Türkler, Kürtler, Araplar, Zazalar, Lazlar, Çerkezler, Gürcüler — kısaca Türkiye'nin her kesimi Türkiye halkının zorunlu ve ayrılmaz unsurlarıdır. Türkçe, bu halkın birleştirici tek dilidir, yani birliğin dilidir. Devletin dili yani resmi dil Türkçe’dir. Eğitimde zorunlu tek dil de Türkçe’dir.”

Uçum, Türkçe’nin “egemenliğin dili” olduğunu ve milli birliğin harcı olarak “dokunulmaz” nitelikte bulunduğunu ifade etti. Ancak aynı zamanda Kürtçe dahil diğer dillerin öğrenilmesi ve kullanılmasının “insanın özgürlüğüyle ilgili bir alan” olduğunu belirterek, devletin bu özgürlüğün kullanımına imkân sağlamakla yükümlü olduğunu yazdı.

“Erdoğan devrimi” ve anadilde özgürlükler

Uçum, Türkiye’de farklı dillerin öğretimi ve kullanımında son 20 yılda yaşanan dönüşümü “Erdoğan devrimi” olarak nitelendirdi. 2003 ve 2014 yıllarında çıkarılan yasal düzenlemelerin ardından, Kürtçe (Kurmanca ve Zazaca) dahil birçok dilin “Yaşayan Diller ve Lehçeler” dersi kapsamında devlet okullarında okutulduğunu, ayrıca üniversitelerde Kürt Dili ve Edebiyatı bölümleri ile Kürtçe yayıncılığın da serbest hale geldiğini hatırlattı.

Uçum, Kürtçenin kamusal alandaki varlığına dair örnekleri de sıraladı:

• Kürtçe seçmeli dersler, özel okul ve dil kursu imkânı

• Kürtçe alfabe karakterlerinin (Q, X, W) yasal kullanımı

• Türk Dil Kurumu’nun Türkçe–Kürtçe sözlükleri

• Kamuda Kürtçe tercüman ve çağrı merkezi hizmetleri

• 24 saat Kürtçe yayın yapan devlet kanalı

• Devlet Tiyatroları’nda Kürtçe oyun sahnelenmesi

“Yeni anayasa bu özgürlükleri teminat altına alabilir”

Mehmet Uçum, mevcut yasal düzenlemelerin “anadilde öğrenme ve kullanım özgürlüğü” açısından yeterli olduğunu, ancak yeni bir anayasa ile bu hakların anayasal güvenceye kavuşturulabileceğini belirtti: “Yeni anayasa hayata geçtiğinde Türkiye'deki bütün dil ve lehçelerin kavuştuğu özgürlüklere anayasal dayanak sağlanabilir. Mevcut durum, ‘günlük yaşamda kullanılan başka dillerin öğretimine ilişkin hususlar kanunla düzenlenir’ hükmüyle teminat altına alınabilir.”

Uçum, yazısını şu ifadelerle tamamladı: “Türkçe’nin egemen ve birleştirici tek dil olması değişmez bir kuraldır. Ancak bu topraklarda konuşulan bütün dillerin — Kürtçe dahil — öğrenilmesi ve kullanılması özgürlüğü hukuken düzenlenmiştir. Bu özgürlüklerin anayasal seviyede güvence altına alınması da mümkündür.”