Reuters: İran, ABD ile doğrudan görüşme gerçekleştirdi

İran ile İsrail arasında 13 Haziran’da başlayan askeri gerilim tırmanırken, ABD ile İran arasında doğrudan diplomatik temasların kurulduğu ortaya çıktı.

Konuya yakın üç diplomatın Reuters’a verdiği bilgilere göre, İran Dışişleri Bakanı Abbas Irakçi ile ABD’nin Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff, geçen hafta içerisinde birkaç kez telefon görüşmesi gerçekleştirdi.

Diplomatlar, görüşmelerin temel amacının İran-İsrail çatışmasını sona erdirmek ve krize diplomatik bir çözüm bulmak olduğunu belirtti.

Ancak İran tarafının, İsrail saldırıları durdurulmadığı sürece ABD ile nükleer müzakerelere dönmeyeceği mesajını açık biçimde ilettiği bildirildi.

ABD'den uranyum önerisi

Görüşmelerde, ABD’nin Mayıs ayı sonunda İran’a sunduğu bir teklif de gündeme geldi.

Bu teklif, İran dışındaki bir bölgede kurulacak bölgesel bir konsorsiyum aracılığıyla uranyum zenginleştirilmesini öngörüyordu. İran’ın bu öneriyi şimdilik reddettiği ifade edildi.

ABD ve İranlı yetkililer, konuya dair Reuters’ın yorum taleplerine henüz yanıt vermedi.

İlk doğrudan ve ciddi temaslar

Bu hafta yapılan telefon görüşmeleri, iki ülke yetkilileri arasında Nisan ayından bu yana yapılan dolaylı temasların ardından gerçekleşen en ciddi ve doğrudan görüşmeler olarak değerlendiriliyor. Nisan ayında Umman ve İtalya'da yapılan dolaylı temaslar sırasında Irakçi ve Witkoff yalnızca kısa selamlaşmalarla yetinmişti.

Tahran’a yakın bir bölgesel diplomat, Abbas Erakçi’nin Witkoff’a, "Eğer Washington, İsrail’e baskı yaparak saldırıları durdurursa, İran nükleer meselede esneklik gösterebilir" dediğini aktardı.

Bir Avrupa diplomatı da, "Irakçi, İsrail bombardımanları sürdükçe İran’ın müzakerelere geri dönemeyeceğini açıkça söyledi" dedi.

Trump'ın tutumu ve Avrupa'nın rolü

Reuters’a konuşan diplomatlara göre, ABD Başkanı Donald Trump uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin tamamen sona erdirilmesini isterken, İran lideri Ayetullah Ali Hamaney bu hakkın vazgeçilmez olduğunu vurguluyor.

Trump’ın şu ana kadar İsrail’in İran’a yönelik hava saldırılarına doğrudan askeri destek verip vermeyeceği netlik kazanmadı.

Ancak Trump, İranlı yetkililerin Washington’a gelip görüşme yapmak istediklerini öne sürerek diplomasiye açık kapı bıraktı.

Bu gelişmelerin ardından Avrupa ülkeleri de sürece dahil oldu. Birleşik Krallık, Fransa ve Almanya’dan oluşan E3 ülkeleri, İran Dışişleri Bakanı ile Pazar günü bakanlar düzeyinde bir telefon görüşmesi yaptı. Ayrıca İran Dışişleri Sözcüsü ve bir AB yetkilisine göre, taraflar Cuma günü Cenevre’de yüz yüze bir görüşme gerçekleştirecek.

G7 Zirvesi’ne katılan ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile E3 ülkeleri arasındaki koordinasyonun sürdüğü belirtiliyor.

Üst düzey bir Avrupa diplomatı, “Trump operasyonların hızla sona ermesini istiyor ve İranlılarla doğrudan görüşmekten yana. Ancak kendi şartlarının kabul edilmesini istiyor” dedi.

Diplomatlara göre, mevcut durumda İran’ın ABD ile kamuya açık doğrudan bir görüşme yapması zor. Ancak Avrupa ülkeleri aracılığıyla yürütülecek arabuluculuk diplomasisi, Tahran açısından daha gerçekçi bir seçenek olarak görülüyor.