Washington, Rojava ve Şam arasındaki krizde diplomasiyi yeniden hızlandırdı
Amerika Birleşik Devletleri, Suriye'nin yeni merkezi yönetimi ile çoğunluğu Kürtlerden oluşan Demokratik Suriye Güçleri (DSG) arasında tırmanan gerilimi azaltmak için diplomatik çabalarını hızlandırdı. İki taraf arasındaki kritik anlaşmazlıklar, tam ölçekli bir çatışmaya dönüşme potansiyeli taşıyor.
The National’da yer alan habere göre, geçtiğimiz son 72 saat içinde, Suriye makamları doğu bölgelerinde DSG kontrolündeki alanlara kaçırıldığı iddia edilen roketatarları ve diğer silahları ele geçirdiklerini duyurdu. Şam ayrıca, güçlerinin Deyrizor vilayetinde DSG'nin cephe hattına sızma girişimini engellediğini öne sürdü. Ancak DSG bu iddiaları yalanladı. Bu gelişmelerle birlikte, Türkiye'ye ait savaş uçakları Fırat üzerindeki bir başka cephe hattında DSG mevzilerini bombaladı.
ABD'nin yeni diplomatik yaklaşımı
Washington'daki kaynaklar, ABD'nin Kürtlere yönelik tutumunda önemli bir değişiklik olduğunu belirtiyor. Daha önce Kürtlere karşı baskıcı bir politika izlediği iddia edilen Dışişleri Bakanlığı'nın, şimdi Kürtlerin Suriye'de merkezi olmayan bir yönetim sistemi taleplerine daha sıcak baktığı ifade ediliyor.
Bir kaynak, "Dışişleri Bakanlığı temel olarak kapılarını Kürtlere kapatmıştı. Şimdi yeniden açık" yorumunu yaptı.
Bu değişikliğin, Suriye hükümetinin çoğunluğu Dürzi olan Süveyda vilayetini ele geçirme girişiminin ardından geldiği belirtiliyor. Süveyda'da yüzlerce sivilin öldürülmesi, İsrail'in askeri müdahalesiyle büyük ölçüde durdurulmuştu. Bu olay, ABD'nin Kürtler ve diğer azınlıklara karşı yaklaşımını değiştirmesinde etkili oldu.
Washington'dan DSG'ye taviz uyarısı
ABD'li yetkililer, İsrail'in yakın zamanda DSG ile artan temaslarına rağmen, Rojava'daki Kürtleri, İsrail'in Dürzilere sağladığı türden bir koruma beklememeleri konusunda uyarıyor.
Washington'dan bir kaynak, "Washington, Kürtlerin esaslı tavizler vermesi konusunda hala kararlı. İsrail aynı anda iki azınlığı savunamaz ve her zaman önce Dürzileri seçecektir" değerlendirmesinde bulundu.
ABD'nin, DSG'nin nihayetinde kontrolündeki doğu Arap bölgelerini ve bölgedeki petrol üretimi üzerindeki tekelini bırakmasını beklediği de belirtildi. Bu tavizler, Şam ile bir uzlaşma için kilit noktalar olarak görülüyor.
Diplomatik ziyaretler ve görüşmeler
Son günlerde, DSG adına kilit bir müzakereci olan üst düzey Kürt siyasetçi ve Rojava Özerk Yönetimi Dış İlişkiler Dairesi Eş Başkanı İlham Ahmed, Ürdün'ün başkenti Amman'da ABD Senatosu ve Temsilciler Meclisi dış ilişkiler komitelerinden iki üye ile bir araya geldi. Bu görüşme hakkında bilgi veren bir diplomat, Dışişleri Bakanlığı'nın bu müzakerelerden uzak durmadığını belirtti.
Ayrıca, Kürt dosyasını yürüten kıdemli Amerikalı diplomat Scott Bolz da Ürdün'de Ahmed ile görüştü.
Geçen hafta ise ABD'li milletvekilleri Senatör Jeanne Shaheen ve Temsilci Joe Wilson, Suriye'de çeşitli azınlık topluluklarının kaderini görüşmek üzere El-Kaide bağlantılı eski bir grup olan Heyet Tahrir el-Şam'ın (HTŞ) lideri Ahmed el-Şara ile görüştü.
Anlaşmazlığın temel nedenleri ve güvensizlik ortamı
Rojava'daki DSG, Suriye'nin enerji üretiminin (petrol ve gaz) yanı sıra buğday ve diğer temel ürünlerin çoğunu üreten doğu bölgelerinin büyük bir kısmını kontrol ediyor. Bu bölgeleri geri almak, Suriye yönetiminin pozisyonunu güçlendirmesi açısından büyük önem taşıyor.
Ancak DSG ile Suriye yönetimi arasında Mart ayında yapılan ve DSG'nin dağıtılmasını öngören anlaşma, Şam'ın bu ısrarı nedeniyle durdu. ABD, kısmi bir çözüm olarak DSG'nin bir kısmının yeni Suriye ordusuna entegre edilmesini önerdi. Bu öneri, El-Şara'nın hedeflerini desteklerken, DSG lideri Mazlum Abdi'nin gücünün bir kısmını korumasına olanak tanıyor.
Ne var ki, Süveyda'daki kanlı olayların ardından DSG, çözülmeye karşı daha kararlı bir duruş sergiliyor. Bir diplomat, "Hükümet güçlerinin doğuya gidip Süveyda senaryosunu tekrarlamayacağına güvenemiyorlar" dedi.
Türkiye'nin rolü ve merkezi yönetim tartışmaları
Rojava'daki Kürt sorunu, ABD'nin Suriye'yi istikrara kavuşturma çabalarındaki en zorlu konu olmaya devam ediyor. Türkiye, DSG'yi büyük bir güvenlik tehdidi olarak görüyor ve Suriye'de Kürtlere ve diğer azınlıklara yetki verebilecek herhangi bir merkezi yetki devrine karşı çıkıyor.
El-Şara ile görüşen Batılı bir diplomat, "El-Şara esneklik gösterse bile Türkiye'ye danışmadan Suriye dosyasında hareket edemez" şeklinde konuştu.
Suriye yönetiminin lideri Ahmed el-Şara, son açıklamalarında merkezi olmayan bir sistem olasılığını reddederek, üniter devlet pozisyonunu korudu. Ancak kaynaklar, İlham Ahmed'in önümüzdeki günlerde DSG'nin kaderi hakkında yeni bir görüşme turu için Şam'a gideceğini belirtiyor.
Bir Batılı diplomat ise durumun karmaşıklığını şu sözlerle özetledi:
"Hükümet merkezileşmemeyi kabul etmedikçe, Kürtler Amerikalıları memnun etmek için görüşme gösterisi yapacaklar ama gerçek kontrolü bırakmayacaklar. Sorun şu ki, El-Şara yetki devrini kabul etse bile Türkiye etmeyecek ve o Ankara'ya karşı gelemez."
