'World Press Photo' ödülünü ilk kez bir Kürt fotoğrafçı kazandı

İbrahim Alipur’un çalışması, farklı kategorilere ayrılan World Press Photo ödüllerinde "uzun soluklu proje" dalında ödül aldı.

Alipur, sekiz yıl süren çalışmasında, Rojhılat ve Kürdistan Bölgesi’nde kolberlerin zorlu yaşamını konu aldı.

İbrahim Alipur’un 30 fotoğraftan oluşan bu görsel hikâyesinde, kolberlerin sınır hattında karşı karşıya kaldıkları tehlikeler ve yaşam mücadeleleri gözler önüne seriliyor.

2025 World Press Photo etkinliği, 14 Mayıs’ta Hollanda’nın Amsterdam kentinde başladı ve 20 Mayıs Salı gününe kadar sürecek.

Etkinlik kapsamında, yarışmaya katılan fotoğraflar 144 ülkede düzenlenecek gezici sergilerde sanatseverlerle buluşuyor.

Alipur, sergide toplam 100 fotoğrafın yer alacağını ve kendi projesinden ise 10 kare seçilerek gösterime sunulacağını söyledi.

Sergiyi bu yıl yaklaşık 4 milyon kişinin ziyaret etmesi bekleniyor. Geçen yıl ziyaretçi sayısı 3 milyon 500 bin olarak kaydedildi.

Alipur, “Hikâyesi az bilinen, az anlatılan ve büyük önem taşıyan bu zor projeyle öne çıktığı için ödüle layık görüldü” dedi.

World Press Photo ve Pulitzer Ödülü, dünyada basın fotoğrafçılığı alanındaki en saygın iki ödül olarak kabul ediliyor.

World Press Photo Ödülü, 1955 yılında Hollanda’nın Amsterdam kentinde kurulan Uluslararası Basın Fotoğrafçılığı Vakfı tarafından veriliyor.

İbrahim Alipur

World Press Photo Ödülü sitesi, İbrahim Alipur’u şu sözlerle tanıtıyor:

“Alipur İran'ın Kürdistan bölgesinden bir fotoğrafçıdır. Alipur'un çalışmaları, zorlu koşullar altında sosyal ve politik sorunları araştırarak fotoğrafçılık yoluyla hikaye anlatmaya odaklanmaktadır. Fotoğrafçılığı, özellikle hükümetlerin baskı yaptığı İran gibi bölgelerde izleyicileri etkilemek için güçlü bir araç olarak görmektedir.”

Kolberler hakkında

World Press’ta Kürt kolberler hakkında da, “İran Kürdistanı’nda hayatlarını tehlikeye atarak sınırda geçim mücadelesi veriyorlar” ifadelerine yer veriliyor.

Kolberlerin Kürdistan ile Rojhılat ve Rojhılat ile Türkiye arasında ev eşyaları, cep telefonları ve giysiler gibi malları sırtlarında, tehlikeli dağlık arazilerden taşıdığı, oldukça zor koşullar altında, son derece düşük ücretlerle ve hayatlarını riske attığı kaydediliyor.

Kolberlerin çoğu yasal sınır ticareti yaparken, bazıları vergi kaçırılan "gri alan" ürünler, az bir kısmı ise alkol gibi yasadışı mallar taşıyor.

İran hükümeti, Batı yaptırmaları karşısında yerel üretimi korumak, kendi kendine yetmek ve döviz tasarrufu sağlamak gerekçesiyle birçok tüketim malının ithalatını yasaklıyor veya kısıtlıyor. Zorunlu olmayan veya yerli üretimi mümkün ürünler ithal edilemiyor ya da yüksek gümrük vergilerine tabi tutuluyor. Bu da söz konusu ürünleri İran halkının büyük bir kısmı için ulaşılamaz veya karşılanamaz hale getiriyor. Kolberler sayesinde bu tür mallar daha erişilebilir ve uygun fiyatlı hale geliyor.

Kolbarların sırtladığı yükler ortalama 50 kilogram civarında, bazı durumlarda bunun dört katına kadar çıkabiliyor. Sınır geçişleri genellikle sekiz ila on iki saat sürüyor. 12 ila 65 yaş arasındaki kolberler, bu son derece tehlikeli işler karşılığında sadece 10 ila 13 ABD doları kazanabiliyor.

Genellikle gece yola çıkan kolberler, sabahın erken saatlerinde sınırı geçmeye çalışıyor. Aşırı soğuk, çığlar ve kötü hava koşullarıyla mücadele ediyorlar; birçok kolber kayalıklardan düşerek hayatını kaybediyor.

İran-Irak Savaşı'ndan kalma mayınlar ayrı bir tehlike oluştururken, güvenlik güçleri tarafından vurulma riski de taşıyorlar. Kürdistan Basın Ajansı'na göre, 2011-2024 yılları arasında Kürdistan, Kirmanşah ve Batı Azerbaycan bölgelerinde en az 2 bin 463 kolber öldü ya da yaralandı.   

İran’da Kürtlerin onlarca yıldır süren etnik, kültürel ve ekonomik dışlanması, barınma ve eğitim gibi temel hizmetlere erişimi zorlaştırmış, yaygın işsizliğe yol açmış durumda. Bu da pek çok Kürdü kolberliğe itiyor. /Rudaw